روستای نای بند در جنوب شهرستان طبس,کنار جاده طبس به راور واقع شده است.

روستا مشرف به کویر لوت و در دامنه کوهستان است و از توابع بخش دیهوک در دهستان کویر به شمار می رود.

روستای نای بند یکی از نمونه های معماری پلکانی را داراست و عنوان ماسوله کویر را به خود اختصاص داده است.

با توجه به اینکه در شعاع حدود 200 کیلومتری روستا, آبادی دیگری وجود ندارد ، درختان نخل موجود در روستا همچون جزیره ای سبز در میان کویر به نظر می رسند.

چشمه‌های آبگرم دیگ رستم و زردگاه که در اثر فعل‌وانفعالات زیرزمینی به وجود آمده‌اند، علت اصلی حیات روستا هستند.

در 10 کیلومتری روستای نایبند چشمه‌ کوچکی با آب گوگردی وجود دارد که به‌خاطر درجه حرارت بالایش می‌تواند باعث سوختگی شود و جالب این است که در کنار این چشمه, یک چشمه دیگر با آب سرد قرار گرفته است.

باغ گلشن متعلق به دوره های زندیه و قاجار, در شهرستان طبس,بلوار معلم واقع شده است.

باغ گلشن طبس با 8 هکتار وسعت, یکی از باغ‌های نادر ایرانی است که با وجود اینکه در میان دو کویر دشت لوت و دشت کویر واقع شده, آب به صورت دائمی در آن جریان دارد.

در این باغ گونه‌های مختلف گیاهان سازگار با اقلیم‌های متفاوت آب و هوایی مانند درخت چنار (که خاص مناطق سردسیر است) و درخت خرما (که فقط در مناطق گرمسیری رشد می‌کند)، دیده می شود.

یک نکته منحصربه‌فرد در باغ گلشن این است که باغ به صورت مربع شکل است، یعنی طول و عرض باغ با هم برابرند و خیابان‌های موازی، طول و عرض این باغ را به هم متصل می‌کنند.

چشمه مرتضی علی از چندین چشمه تشکیل شده که مجموعه‌ی آن‌ها در شرق شهرستان طبس و در دامنه‌های جنوبی کوه کش‌سیاه قرار دارند.

این مجموعه سه چشمه اصلی و چند چشمه فرعی دارد که نکته عجیب در مورد آن‌ها اختلاف دمایشان است.

اولین چشمه، چشمه قنبر نام دارد که آب آن سرد و مسیر آن شرقی_غربی است.

چشمه دوم، چشمه مرتضی علی است که آبی گرم دارد و گرمای آن نتیجه شکستگی و فشار گسلی است.

آخرین چشمه، چشمه جعفری است که محل تجمیع دو چشمه قبلی نیز هست.

در نهایت آب این سه چشمه به سد خاکی نهرین می‌رسند و برای تامین آب باغات و زمین‌های کشاورزی شهرستان طبس مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به دلیل اختلال غلظت چشمه‌ها, آب آنها با یکدیگر مخلوط نمی‌شوند و این امر باعث شده بخش‌های مختلف, دماهای متفاوت داشته باشند.

در مسیری که به سمت چشمه پیاده‌روی می‌کنید با صخره‌هایی در دو طرفتان مواجه می‌شوید که درون این صخره‌ها سوراخ‌هایی عجیب دیده می‌شوند. این سوراخ‌ها بسیار منظم هستند و از طریق تونلی به یکدیگر راه دارند. قدمت این سوراخ‌ها که به خانه‌ها و یا قبرهای زرتشتی معروف هستند به دوره ساسانیان باز می گردد.

بلندترین سد قوسی جهان در انتهای مسیر چشمه مرتضی علی واقع شده که همین موضوع بر شهرت آن افزوده است.

سد قوسی شکل شاه عباسی 60 متر ارتفاع دارد و عرض تاج آن در نازک‌ترین قسمت 1 متر است. این سد متعلق به دوره صفویه می باشد و بر روی طاق آن نگاره‌هایی با نقش بزکوهی دیده می‌شود.

دره کال جنی در 32 کیلومتری شمال شهرستان طبس،اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی در نزدیکی آن واقع شده است.

دره کال جنی مجموعه‌ای از فرو رفتگی‌ها، برجستگی‌ها، حفره‌ها و شیارهای حاصل از فرسایش، خلل و فرج دیواره‌ها، پلکان‌ها، آبشارهای کوچک و حوضچه‌های آب است.

عامل اصلی ایجاد کال جنی رودخانه ازمیغان است.

رودخانه ازمیغان از کوه‌های شتری در شمال طبس در راستای شمال غرب به جنوب شرق سرچشمه می‌گیرد.

این رودخانه در ابتدا بسیار کم‌آب است و پس از پیوستن به دیگر آبراهه‌های سرازیر شده از کوه، در دره ازمیغان پرآب و به‌سمت دشت طبس سرازیر می‌شود.

در حال حاضر سدی در بالادست روستای ازمیغان وجود دارد که آب رودخانه را برای مصارف کشاورزی مهار می‌کند. در پایین این سد رودخانه‌ای خشک دیده می‌شود که در هنگام بارندگی آب کمی در آن به جریان می‌افتد.

دره جنی کال به‌شکل حرف V انگلیسی است. این دره یک کال اصلی و چند کال فرعی دارد. اولین کال دره از نخلستان شروع و به روستای ازمیغان منتهی می‌شود. پس از آن، کال اصلی آغاز و به کانال منتهی به قنات ختم می‌شود. آبی که در کال اصلی جریان دارد، از چشمه ازمیغان می‌آید و سرسبزی و زیبایی را به دره می‌بخشد. این آب در ادامه مسیر خود وارد کانالی می‌شود که به قنات می‌رسد و در اینجا کال را ترک می‌کند.

کویر حلوان با 750 کیلومتر مربع وسعت, در 80 کیلومتری شمال غرب شهرستان طبس,نزدیک به روستای حلوان واقع شده است.

این کویر از شمال به کویر مرکزی ایران و ارتفاعات پیر حاجات طبس، از شرق به کوه‌ها و ارتفاعات عاشقان، از غرب به دریاچه نمک خور و از جنوب به 36 کیلومتری محور ارتباطی شهرستان خور به طبس محدود می‌شود.

منطقه سرزمین سیاه در 120 کیلومتری جنوب شهرستان طبس و در شمالی‌ترین بخش پناهگاه حیات وحش نایبندان واقع شده است.

به دلیل اینکه, این منطقه از سنگ‌ها وگدازه‌های آتشفشانی سیاه رنگ پوشیده شده, به سرزمین سیاه شهرت دارد.

سرزمین سیاه حاصل آخرین فعالیت‌های آتشفشانی ایران در دوره کواترنر است.

جنس سنگ‌های منطقه بازالت است که از دسته سنگ‌های آذرین بیرونی محسوب می‌شوند. این سنگ‌ها در اثر فعالیت‌های گسل نایبند و فوران این سنگ‌ها توسط چند آتشفشان در سطح زمین پراکنده شده­ اند و منطقه‌ای زیبا همانند سطح کرات منظومه شمسی پدید آورده‌اند.

طول این منطقه 16 کیلومتر و عرض آن 15 کیلومتر است.

وسعت کلی منطقه با توجه به پراکندگی سنگ‌ها و دهانه‌های آتشفشانی منفرد حدود 400 کیلومترمربع است.

روستای ازمیغان در شرق بخش مرکزی شهرستان طبس واقع شده است.

روستا به سبب برخورداری از رودخانه‌های دائمی، متفاوت از روستاهای دیگری است که در مناطق کویری به چشم می‌خورند.

در این روستا، دو منطقه گرم و مرطوب و گرم و خشک قرار دارد که در یکی خرما به عمل می‌آید و دیگری مناسب کاشت برنج است.

علاوه بر نخلستان‌های زیبا، باغ‌های مرکبات متنوعی مانند سیب، نارنج، نارنگی، آلو، زردآلو، هلو، خرمالو، گلابی و شلیل نیز در این روستا به چشم می خورد.

گل‌های نرگس زیبایی در روستای ازمیغان کشت می‌شود.

آبشاری در روستای ازمیغان قرار دارد که برای دسترسی به آن، باید 30 دقیقه پیاده‌روی کنید. مسیر منتهی به این آبشار، از بین شالیزارها و باغ‌های میوه عبور می‌کند.

در بالادست نهر آب منتهی به روستا قسمتی به نام تخت عروس قرار دارد. این قسمت به خاطر وجود سنگ بزرگ سفیدی که در کف دره خود نمایی می‌کند، به این نام خوانده می‌شود. این سنگ بزرگ سفید در وسط رودخانه قرار دارد و به سبب آنکه از دو طرف آن آب در حال حرکت است،شبیه یک تخت به نظر می‌رسد.

دشت کویر در مرکز فلات ایران جای گرفته و از شمال به دامنه های البرز مرکزی و شرقی,از غرب به جاده ارتباطی دامغان به جندق و کویر ریگجن، ازشرق به کوه های پیرحاجات و ازبک کوه و از جنوب به محور ارتباطی خور_طبس منتهی می شود.

دشت کویر بیش از 800 کیلومتر طول و عرضی نزدیک به 600 کیلومتر دارد.

کویر نمک را می توان پهناورترین کویر ایران دانست که که از دامنه جنوبی رشته کوه البرز آغاز شده و تا مرکز ایران امتداد یافته است.

در دل این کویر بیابان ها و مناطق حفاظت شده ای از جمله مروست، دامغان و خارتوران جای گرفته اند.

در غرب کویر بیابانی از نمک قرار دارد که یکی از قطب های حرارتی کره زمین به حساب می آید. دمای منطقه در فصل تابستان به بیش از 50 درجه سانتیگراد می رسد و مشاهده شده که اختلاف دما بین روز و شب 70 درجه سانتیگراد باشد.

قسمت عمده آن را باتلاق های وسیع فرا گرفته ‌اند و در حاشیه, پوشیده از تپه‌ های ماسه ‌ای و ارتفاعات پراکنده‌ است.

پوشش گیاهی این منطقه عمدتا از نوع گیاهان شور پسند (هالوفیت) است.

میانگین ارتفاع دشت کویر از سطح آب های آزاد جهان نزدیک به 700 متر است. کم ارتفاع ترین منطقه آن که در مناطق مرکزی دشت واقع شده 650 متر و مرتفع ترین نقطه از آن در شمال دریاچه نمک خور و بیابانک در حدود 838 متر ارتفاع دارد.

قلعه اسماعیلیان در شهرستان طبس،بین دو روستای خروان سفلی و علیا، ارتفاعات کوه شتری واقع شده است.

دورتادور قلعه را کوه‌ها دربرگرفته‌اند و هیچ افق بازی وجود ندارد. از چهار آب‌انبار درون قلعه، تنها یکی سالم باقی مانده و فقط پوشش گنبدی وسط آن از بین رفته است.

کویر رباط خان (ریگ شتران) در محور ارتباطی یزد به طبس، سه‌راهی رباط خان واقع شده است.

کویر از شمال به دریاچه‌ی نمک خور در کویر مرکزی ایران، از جنوب به محور جدید ارتباطی یزد _طبس، از غرب به محور ارتباطی خور_یزد و از شرق به رباط کال مرد، چشمه عمو حسن و رباط خان منتهی می‌شود.

ریگ شتران یکی از ژئومورفوسایت‌های ایران است و ارزش علمی بالا و تنوع ژئومورفولوژیکی دارد.

بیشترین طول کویر 80 کیلومتر و بیشترین عرض آن 70 کیلومتر است.

تپه‌های این کویر کوتاه هستند و بلندترین ارتفاع آنها به 50 متر می‌رسد.

ریگ شتران مانند دو شاخ گاو است که در وسط آن دریاچه‌ی نمک خور قرار دارد.

جنگل سنو در 24 کیلومتری شهرستان طبس واقع شده است.

به‌دلیل منابع آب محدود، خشکی و شوری خاک، پوشش گیاهی این منطقه متشکل از گیاهان شورپسند است.

جنگل سنو از نظر گیاهان دارویی اهمیت دارد و حدود 800 گونه گیاهی که اغلب خاصیت دارویی دارند، در این منطقه یافت می‌شود.

جنگل‌های دست‌کاشت با پوشش درختچه‌ای و درختی از جمله گز، اسفناج وحشی (آتریپلکس) و تاغ برای کاهش توفان‌های کویری و تثبیت شن‌های روان در این جنگل کاشته شده است.

سد کریت (سد کوریت) در 42 کیلومتری شهرستان طبس,28 کیلومتری شرق روستای کریت واقع شده است.

از سد کریت به‌عنوان قدیمی‌ترین و منحصربه‌فردترین سد قوسی دنیا یاد می‌شود.

موزه مردم‌شناسی طبس در محل موقوفه عمادالملکی معروف به باغ خان,در دو بخش نمایش پیکره‌ها و سالن‌های ویترینی به منظور معرفی برخی مشاغل و ابزار و لوازم کاربردی_معیشتی مردم در روزگار گذشته راه اندازی شده است.

کاروانسرای خان در روستای رباط خان و در مسیر جاده قدیم طبس به یزد واقع شده است.

بنای کاروان سرا چهارگوش است و هر ضلع آن 52 متر طول دارد.