شهر باستانی بیشاپور با 200 هکتار وسعت,در فاصله 23 کیلومتری شمال غربی شهر کازرون واقع شده است.
این شهر از قدیمیترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن به صورت مکتوب در سنگ نوشتهای محفوظ مانده است. در سال 266 میلادی,پس از پیروزی شاپور(پادشاه ساسانی) بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیهای خوش آبوهوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهری بنا کنند. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل میکرد. شاپور نام خود را بر این شهر نهاد.
در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و به اندیوشاپور ثبت شده است. شهر بیشاپور مرکز ایالت و کوره اردشیرخوره بوده است.
تنگ چوگان محل بازی سنتی چوگان شاهان ساسانی,در نزدیکی شهر بیشاپور قرار دارد. رودخانه شاپور در جهت شمال شرقی به جنوب غربی در میان تنگه جاری است.
تنگه چوگان دارای 6 نقش برجسته مربوط به شاپور اول و بهرام اول و دوم است.
مجسمه بزرگی از شاپور اول که 6 متر ارتفاع دارد، در غار شاپور، در ارتفاعی نزدیک به 800 متر از بستر رودخانه جای گرفته است.
چشمه ساسان از چشمههای پرآب در منطقه تنگ چوگان است. آب این چشمه به طرف استان بوشهر جریان دارد.
معبد آناهیتا بیشاپور به صورت بنایی مکعبی شکل ساخته شده و از سطح زمینهای مجاور خود حدود 6 متر پایینتر قرار دارد. از 14 متر ارتفاع این اثر ، تنها 8 متر از آن را میتوان مشاهده کرد و بقیهی سطوح آن به صورت سردابه در عمق زمین قرار گرفتهاند.
معبد آناهیتا از لحاظ معماری و نیز به دلیل رعایت دستگاههای تنظیم و تقسیمکننده و کنترل جریان آب، یکی از شاهکارهای دوران خود به شمار میرود.
ایوان موزائیک از بناهای تاریخی مربوط به شهر باستانی بیشاپور محسوب میشود. این ایوان در انتهای دالان شرقی و غربی تالار تشریفات به صورت معکوس قرار دارد که با موزاییک تزیین شده است. ایوان موزائیک نمونهای برجسته از شاهکارهای معماری دوره ساسانی است. ایوانها شامل طاقهای هلالی و تزئینات گچبری و رنگ آمیزی شده بودهاند که با طرح و نقوش گیاهی و انسانی تزئین شدهاند.
آتشکده گره (آتشکده جره) در مجاورت روستای بالاده قرار دارد.به نظر میرسد این عمارت چهارتاقی به دستور مهر نرسی وزیر بهرام پنجم در کنار رودخانه و روی تپهای که در گذشته اطراف آن شهری واقع بود، احداث شده است.
باستانشناسان معتقد هستند که این آتشکده علاوه بر امور مذهبی، برای امور تقویمی و گاهشماری نیز مورد استفاده بوده است.
این اثر در تاریخ 21 آبان 1317 با شمارهی ثبت 312 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
دشت ارژن شیراز با مساحت تقریبی 90 کیلومتر مربع, بین شهرهای شیراز,کازرون,کوه چنار و در مجاورت کوههای زاگرس قرار دارد.
از پوشش گیاهی و درختان موجود در دشت ارژن میتوان به درختان بلوط، زالزالک , بادام و گل های نرگس اشاره کرد.
در دشت ارژن دریاچه ای قرار دارد که از دریاچههای آب شیرین کشور است،
وسعت دریاچه به دو هزار هکتار میرسد و آب آن از آب باران و رودخانه دالکی تامین میشود.
دریاچه پریشان در 60 کیلومتری دشت ارژن قرار دارد.
دریاچه پریشان از برجستهترین تالابهای استان فارس در دشت ارژن است و فاصله کوتاهی تا کازرون دارد.
تالاب پریشان را با نامهایی مانند پیرشون، مورو تالاب کازرون نیز میشناسند.
در گذشته آب این دریاچه از چشمههای متعدد مناطق اطراف و آب حاصل از ریزشهای جوی در طول سال تامین میشد, اما متاسفانه امروزه خطر خشکی دائمی دریاچه پریشان را تهدید میکند.
ارتفاع دریاچه پریشان از سطح دریا حدود 820 متر است و مساحت این تالاب در دوره پرآبی و به خصوص در اردیبهشت ماه در حدود 4300 کیلومتر مربع بوده است. اطراف دریاچه پریشان را کوهسارهای رشته کوه زاگرس پوشاندهاند, کوههای شمالی این تالاب در حدود 5 کیلومتر و کوهستانهای جنوبی تنها حدود 500 متر با دریاچه پریشان فاصله دارند.
آب دریاچه پریشان در فصلهای گرم سال حالت باتلاقی میگیرد و با وجود شیرین بودن، قابلشرب نیست.
از مهمترین گونههای پرندگان در تالاب پریشان میتوان به گاوچرانک و دراج اشاره کرد. لاک پشتها نیز معروفترین گونههای دوزیست در این دریاچه هستند.درنا، پلیکان، غاز، اردک و چنگر از معروفترین پرندگان مهاجر سالانه در این دریاچه می باشند.
آبشار کوهمره سرخی در منطقه کوهمره سرخی جای گرفته است. این منطقه جنگلی و کوهستانی حدود 3000 کیلومتر مربع وسعت دارد و با آبشارهای متعدد، در نزدیکی روستای رمقان واقع شده است.
دشت برم کازرون (تفرجگاه میان کتل) بزرگترین دشت بلوط ایران ,در 30 کیلومتری شرق این شهر قرار دارد. کاروانسرای میان کتل که تنها کاروانسرای سنگی ایران به شمار میرود، در میان دشت برم جای گرفته است.
علاوه بر بلوط، گونههای جنگلی دیگری مانند بادام کوهی، کیالک و ارژن در این دشت یافت میشوند.
از مهمترین گونههای جانوری ساکن در دشت برم نیز میتوان به گوزن زرد ایرانی اشاره کرد.
نرگسزارهای کازرون از جاذبههای طبیعی کازرون هستند. سالانه هزاران کیلو گل نرگس از این شهر به کشورهای خارجی به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر میشود.
آبشار حکیم باشی, آبشاری فصلی در روستایی با همین نام است و ارتفاع آن به 25 متر میرسد. حرکت سیلآسا و شدت جریان آبشار موجب به وجود آمدن حوضچههای بسیار زیبا و نادری در پایین آبشار شده است.
تنگ تیکاب (تنگ تیکو) در دامنه کوه شمالی کازرون واقع شده است. غارهای اطراف این تنگه از اولین سکونتگاههای بشر اولیه در 18 هزار سال قبل از میلاد بوده است.
چشمه دادین از تعداد زیادی چشمه کوچک تشکیل شده است.این چشمه در 50 کیلومتری جنوب شهر کازرون در دهستان دادین واقع شده است.
کوهستان سرمشهد کازرون یکی از مناطق طبیعی و کوهستانی در روستای سرمشهد از توابع شهر کازرون است.
تالاب برم شور از تالابهای زیبا در استان فارس است. این دریاچه در حدود 20 کیلومتری جنوب امامزاده شاه تسلیم و 35 کیلومتری بابامنیر در حوزه ماهور میلاتی ممسنی شمال شرقی قرار دارد.
سرو کلانی در 28 کیلومتری شمالشرقی کازرون قرار گرفته است. اهالی روستا عمر این سرو را بیش از 500 سال تخمین میزنند.
کاروانسرای میان کتل با قدمتی که به دوره صفوی بازمیگردد,دارای پلان مستطیل چهار ایوانی با حیاط مرکزی است. مساحت این بنا 3500 مترمربع با زیربنای 2500 مترمربع بوده که از دو حجره بزرگ در شرق و غرب و دو حجره کوچک در شمال و جنوب تشکیل شده است. برای زیبایی این کاروانسرا در همه قسمتها از سنگ مالون استفاده شده است.
تنگ جیز در فاصله 4 کیلومتری شهر خشت و 64 کیلومتری شهر کازرون قرار گرفته است. تنگ جیز به واسطه وجود یک چشمه ,آثار به جای مانده از دوران ساسانی و اسلامی چون قلعه دختر، جوی آبی از جنس ساروج و حوضچههای سنگی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
نقشبرجسته پل آبگینه(نقش برجسته تیمور میرزا)با ابعاد 4.22 متر طول،5.2 متر عرض و عمق 1 متر، در ارتفاع 2 متری از سطح زمین,در 12 کیلومتری جنوب شرقی کازرون و در مجاورت روستای پل آبگینه و دریاچه پریشان قرار گرفته است. در این نقش برجسته که قدمت آن به دوره قاجار بازمیگردد، تیمور میرزا پسر حسین قلی میرزای فرمانفرما، نواده فتحعلیشاه قاجار که زمانی حکومت کازرون را در دست داشت، دیده میشود.
اثر در تاریخ 1 مرداد 1386 با شمارهی ثبت 19316 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
چشمه سرآب اردشیر که قدمت آن به دوره ساسانیان بازمیگردد, با سنگهای زیبای چینی تزئین شده است اما در طی زمان بخشهای زیادی از آن از بین رفته است. این چشمه یکی از منابع تامین آب آشامیدنی و کشاورزی مردم منطقه محسوب میشود.
چشمه رنجان در گذشته یکی از منابع تامین آب ورودی به معبد آناهیتا بیشاپور جهت پرستش آب در زمان ساسانیان بوده است .این چشمه از دامنه کوه دوان، پس از جوشیدن از حفرهها و لابلای سنگها و آبیاری زمینهای کشاورزی اهالی نودان و روستاهای مختلف در نهایت به رود شاپور میپیوندد.
باغ نظر یک بنای تاریخی 300 ساله با مساحت حدود 5 هکتار است.این باغ توسط خواجه علی قلی خان افشار در شهر کازرون ساخته شده و محل استراحت و تفرجگاه پادشان و رجال حکومتی بوده است. باغ نظر دارای چهار خیابان بوده که به زیبایی طراحی شده است و انواع درختهای نارنج، بکرایی، انار و خرما در آن کاشته شده است.
کاروانسرای کنارتخته مربوط به دوره صفویان است.در ساخت این بنا از گچ و سنگ و برای پایداری سقف از طاق تویز و طاق تیز استفاده شده است.
کاروانسرای کمارج به دوران حکومت صفویان تعلق دارد. این اثر تاریخی در روستایی با همین نام، در 30 کیلومتری کازرون قرار گرفته است. بنای کاروانسرا را بهصورت چهار ایوانی با چهار برج در چهار گوشهی آن طراحی کردهاند.