کتیبه بیستون بزرگ ترین سنگ نوشته جهان,نخستین متن شناخته شده ایرانیان,در 30 کیلومتری شرق شهرستان کرمانشاه,بر دامنه کوه بیستون قرار دارد.

این کتیبه که دارای ارتفاع کلی 7 متر و 80 سانتی متر و طول 22 متر است به شرح پیروزی داریوش بر گوماته مغ و بند کشیدن یاغیان می پردازد.

نقش های کتیبه بر صخره ای از جنس سنگ آهک, به طول 6 متر,ارتفاع 3 متر و 20 سانتی متر حجاری شده است.

در این کتیبه تصویر داریوش,کماندار و نیزه دار شاهی و ده تن شورشگر که یک تن از آنها زیر پای داریوش و نه تن دست بسته در مقابل او قرار دارند و سرهایشان به جز نفر اول به وسیله طنابی به هم وصل شده و هر کدام لباس مخصوص کشور خود را بر تن دارند که آنها را از دیگری متمایز می کند دیده می شود.

بالای سر هر کدام از شورشیان نوشته ای است که نام شورشگر و محل شورش را مشخص می کند.

در این تصویر اهورامزدا دست چپش را با حلقه ای به سوی داریوش دراز کرده و در حال تسلیم قدرت و سلطه پادشاهی به او است.وی با دست راستش که بلند کرده خیر و برکت برای داریوش می خواهد.

دست راست داریوش به حالت دعا و راز ونیاز به سوی اهورامزدا دراز است و با دست چپش کمانی را گرفته است.

داریوش با پای راست خود گئومات را زیر لگد انداخته و یک پا و دو دست گئومات به حالت تضرع بالا آمده است.

سنگ نوشته بیستون در سه نسخه مشابه به زبان ایلامی,اکدی و فارسی باستان و به خط میخی نوشته شده و یکی از مهمترین عوامل رمز گشایی خط میخی و زبان فارسی باستان به شمار می رود.

سنگ نوشته بیستون در سال 2006 به عنوان هفتمین اثر ثبت شده ایرانی, در فهرست جهانی یونسکو جای گرفت.